પંજાબમાં ડગની સમસ્યાને ઉકેલવા માટે રાજ્ય સરકાર મોટા મોટા દાવા કરી રહી છે. રાજ્યમાં માદક દ્રવ્યોના ઓવરડોઝથી થતા મૃત્યુને અંકુશમાં લેવો એ વર્તમાન ભગવંત માન સરકારની સાથે સાથે અગાઉની સરકારો માટે પણ મોટો પડકાર રહ્યો છે. ત્યારે કેટલાક સમય પહેલા સોશિયલ મીડિયા પર એક વીડિયો વાયરલ થયો હતો, જેમાં એક મહિલા ખૂબ જ નશાની હાલતમાં જોવા મળી હતી. તે યોગ્ય રીતે ઊભી પણ રહી શકતી નહોતી. ત્યારે એક 19 વર્ષિય યુવતિએ દિવ્ય ભાસ્કરની ટીમને જણાવ્યુ કે, તે રોજ ડગ લે છે અને તેના માટે તે તેનું શરીર પણ વેચે છે
અને જે પૈસા મળે તેમાંથી તે પહેલા ડગ ખરીદે છે અને પછી ખાવાનું…જેમ જેમ સાંજ ઢળતી જાય તેમ હું રસ્તાની બાજુમાં ઉભી રહુ અને જો કોઈ સતત મને જોઈ રહ્યું હોય તો હું નજીક બોલાવું. જે પૈસા મળે તેનાથી બે દિવસનો ડગ એકઠો કરુ અને પછી જો પૈસા વધે તો તેનાથી ખાવાનું ખરીદું. ડર નથી લાગતો ? કેમ નથી લાગતો, પણ જ્યારે નશાની તડપ હોય તો કંઈ સમજાતું નથી. હું મારું શરીર વેચું છું. કેટલા લોકો એવા છે કે જેઓ ઘરના દાગીના અને કપડાં તો ઠીક પણ પત્ની પણ વેચે છે. ગઈકાલે જ એક મિત્રને મળી, જે નવી પત્નીના નવા ચંપલ વેચવા નીકળ્યો હતો, 200 રૂપિયામાં.
વાસ્તવમાં પંજાબમાં પુરૂષો પછી છોકરીઓ પણ ડગની લપેટમાં એટલી હદે સપડાઇ ગઇ છે કે તેઓ આ માટે પોતાનું શરીર વેચવા પણ મજબૂર છે. તાજેતરમાં તેના વિશેનો એક વીડિયો પણ સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયો હતો. દિવ્ય ભાસ્કરના રીપોર્ટ અનુસાર, અમૃતસર પહોંચી, રાતના લગભગ 10 વાગ્યા હતા. હું માનસિંહ ચોકમાં બજારના અંધારા ખૂણામાં બેઠી છું, બાજુમાંથી નશાખોરો નીકળી રહ્યા છે. દવાઓ, પરસેવો અને પેશાબની મિશ્રિત ગંધ નાકમાંથી મગજમાં ઘૂસી ગઈ, પણ નિધિનો ચહેરો સાવ સપાટ હતો. જાણે તે સ્વચ્છ ઘરના ડ્રોઈંગ રૂમમાં બેઠી હોય.
છેલ્લા 7 મહિનાથી ચિટ્ટા લઈ રહેલી આ 19 વર્ષની યુવતી શાકમાર્કેટમાં બટાકાના ભાવ જણાવતી હોય તેમ પોતાની વાર્તા સંભળાવે. ખુલ્લેઆમ વાત કરવાની વચ્ચે, નિધિ અચાનક અટકી ગઇ અને તેના ધૂળવાળા સેન્ડલ ચપ્પલ તરફ ઇશારો કરીને કહ્યુ-આ એક આન્ટી પાસે માગી છે. મારી પાસે ચપ્પલ નથી. એક ચુન્ની પણ લેવી છએ, ફુલકારી વાળી. દિવાળી પર પહેરાશ. શું તમે પૈસા આપી શકશો?’ માસ્ક દ્વારા અવાજની ફિલ્ટરિંગમાં ઉદાસીનતા, જાણે તમે કહો છો કે તમે નહીં આપો તો પણ અન્ય મળી જશે. પોસ્ટગ્રેજ્યુએટ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેડિકલ એજ્યુકેશન (PGI), ચંડીગઢના તાજેતરના અભ્યાસ મુજબ,
પંજાબમાં દર 7મો વ્યક્તિ ડગની પકડમાં છે. નિધિ 7મી છોકરી. જ્યારે તેને મળ્યા ત્યારે તે રસ્તાના કિનારે ગ્રાહકની રાહ જોતી હતી જેથી રાત્રિના ડોઝની વ્યવસ્થા કરી શકાય. ઘણી વિનંતી પછી તે દિવ્ય ભાસ્કરની ટીમ સાથે વાત કરવા સંમત થઇ. જ્યારે તે ‘તારે જે પૂછવું હોય તે પૂછ, જલ્દી પૂછ, મારે જવું છે’ કહીને વાત કરવાનું શરૂ કર્યું ત્યારે તે એક કલાકથી વધુ સમય સુધી બેસી રહી. જ્યારે સમજણ આવી ત્યારે તેણે પોતાને કચરાના ઢગલા પાસે જોઇ. જ્યાંથી પસાર થતા લોકો તેમના શ્વાસ રોકે છે, તે જ આપણા શ્વાસને ચલાવે છે. હું કચરો ઉપાડીને વેચીશ. માતા-પિતા નથી. તે રસ્તા પર મોટી થઇ.
જેઓ મુલાકાતે આવે છે તેઓ કાંઈક ને કાંઈક આપતા. રાત્રે તે સુવર્ણ મંદિરમાં જઈને સૂઈ જતી. એ નિત્યક્રમ હતો. થોડો સમય અભ્યાસ કર્યો, પછી છોડી દીધો. કારણ કે બાકીના બાળકો ભણ્યા પછી તે શું કરશે તેની મજાક ઉડાવતા. જ્યારે તે 10માં હતી આ પછી તેને એક હોટલમાં નોકરી મળી, પરંતુ તેને ચોર કહીને કાઢી મુકવામાં આવી. એક ઘરમાં કામ કર્યું, ત્યાં પણ એવું જ થયું. ત્યારથી તે રસ્તા પર છે.
જેમ જેમ રાત પડે છે, તે ગ્રાહકોને શોધે છે અને પૈસા કમાય છે. કોઈ ચોર કહી મારતો નથી. જ્યારે ટીમે તેને પૂછ્યુ કે ડગની લત કેવી રીતે લાગી ? તો કહ્યુ- ઘણીવાર સુવર્ણ મંદિરમાં જઈને સૂઈ જતી. ક્યારેક હોટલના રૂમમાં રાત વિતાવી તો ક્યારેક રસ્તાના કિનારે પણ. મને ખબર ન હતી કે ઘરે સૂવું શું છે. એકવાર હું એક આન્ટીને મળી. તેમણે કહ્યું કે મારે પણ તારા જેવી દીકરી છે. તુ મારા ઘરે સૂવા આવી જા. ભાડુ ના આપતી. રાશન લાવા માટે કંઇક આપી દેજે. જ્યારે હું પહોંચી તો જોયું કે આન્ટી-અંકલ અને તેમની દીકરી ડગ લેતા હતા. પછી એક રાત્રે તેણે ચિટ્ટા આપતા કહ્યુ કે, તેનાથી સારી ઊંઘ આવશે. તે પ્રથમ વખત હતુ.
બીજા દિવસે સવારે ફરી લીધુ. પછી ત્રીજી વખત. એ પછી એની આદત પડી ગઈ.ધીમે ધીમે મને નશાની જગ્યાઓ ખબર પડવા લાગી. ક્યાં, કયો સામાન મળશે તે સમજવા લાગી. કોણ વધુ સસ્તામાં વધુ સારી સામગ્રી આપે છે. તે અહીં બસ સ્ટેન્ડ પાસેના લેડીઝ ટોયલેટમાં બેસીને ચિટ્ટા લેતી અને પફ લેતી. કમી પડતી તો સવારીઓ આવતા-જતા કોઇને પણ પકડી લેતી. જ્યારે દિવ્યભાસ્કરની ટીમે તેને પૂછ્યુ કે, તમે કેવી રીતે જાણો છો કે ગ્રાહક કોણ છે ? તો તેણે કહ્યુ, જો કોઈ તમને લાંબા સમય સુધી જોતું રહે તો સમજી લેવું કે તે આગળ વધવા માંગે છે. નજીકમાં સુલતાનવિંડ છે.
ત્યાં ઘણી હોટલો છે, જે 200થી500 રૂપિયામાં 20 મિનિટ માટે રૂમ આપે છે. અમારો તેમની સાથે સંપર્ક છે. આનો કેટલોક ભાગ અમને હોટેલીયર્સ દ્વારા આપવામાં આવે છે. નિધિ ખૂબ જ આત્મવિશ્વાસ સાથે સંપર્ક શબ્દ બોલે છે. કદાચ આ તેનો એકમાત્ર સંપર્ક છે, જેનો તેને ગર્વ છે. કહે છે કે, મારે છોડવું હોય તો પણ હું છોડી શકતી નથી. ઉલ્ટી થવા લાગે છે. તાવ આવે છે. મોંની અંદર કશું જતું નથી. પગમાં એટલો દુખાવો થાય છે કે ઉભી રહી શકતી નથી. ઘણી વાર પ્રયત્ન કર્યો, પણ ન થઈ શક્યુ. તે કહે છે, જ્યારે હું એકલી હોઉં છું ત્યારે મને સપના આવે છે. જો મારા પણ માતા-પિતા હોત તો તે મને ભણાવતા.
સારો છોકરો જોઈને લગ્ન કરાવતા. પછી મારે શેરીઓમાં ભટકવું ન પડતુ. મારી પાસે પણ એક ઘર હોત, જ્યાં હું આરામથી સૂઈ શકતી, પરંતુ તે નથી. હું જ્યાં પણ સૂઈ જાઉં છું ત્યાં કોઈને કોઈ મારા હાથ ઝાલીને રાખે છે. હવે એવું લાગે છે કે દુનિયામાં કોઈ સારું નથી અને હોય તો પણ તે મારી જેમ લગ્ન નહીં કરે ! 19 વર્ષની યુવતીની અંદર દુનિયાના અંધકારે ગાઢ અંધકાર ભરી દીધો છે. તેને જયારે કહેવામાં આવ્યુ કે, તમે પુનર્વસન કેન્દ્રમાં કેમ નથી જતા ?
ત્યાં જઈને ચિટ્ટા છોડી દે.તે કહે છે ના ! જે ત્યાં જાય છે તે પાછો આવી બમણો નશો કરે છે. મેં સાંભળ્યું છે, ત્યાં મારપીટ બહુ થાય છે. મા-બાપ પણ મારે છે. બાળક નક્કી કરે છે કે હું બહાર જઈશ તો પરિવારનું બધું વેચાઈ જશે તો પણ વધુ નશો કરીશ. કેન્દ્ર છોડ્યા બાદ તે ઘરમાં જ ચોરી કરવા લાગે છે. જૂઠું બોલે છે. પ્રથમ તે વ્યસની છે. કેન્દ્રમાંથી પાછા ફર્યા બાદ તે ખરાબ વ્યક્તિ પણ બની જાય છે.’ કાચી સમજ ધરાવતી નિધિ ડગ-વ્યસન મુક્તિ વિશે કશું જ જાણતી નથી, પણ તેને અનુભવ છે. એક મહિના પહેલા નશાના કારણે ઉભી ન રહી શકતી યુવતીનો વીડિયો વાયરલ થયો હતો. તેને પુનર્વસન કેન્દ્રમાં મોકલવામાં આવી હતી, પરંતુ તે ત્યાંથી ભાગી ગઈ હતી અને પછી તેણે ડગ લેવાનું શરૂ કર્યું હતું. જો તેનુ કાઉન્સેલિંગ કરવામાં આવ્યું હોત તો કદાચ આ બન્યું ન હોત.